Japońskie frontyspisy kuchi-e

czerwca 03, 2025

Japońskie frontyspisy kuchi-e

Frontyspis to termin znany w europejskiej sztuce wydawniczej od kilku stuleci. Strona poprzedzającą stronę tytułową,, bo o niej mowa, najczęściej zawierała ilustrację. Ale nie tylko - mógł się na niej znaleźć portret autora, tytuł dzieła lub spis jego zawartości. Rozwój europejskiego frontyspisu przypada na wieki XVII i XVIII. Jego atrakcyjność wizualna miała wzbudzać zainteresowanie odbiorcy, a także wprowadzić w tematykę dzieła. Miedziorytnicze frontyspisy w starych drukach zachwycają do dziś i same w sobie stanowią małe dzieła dawnej typografii.

Jednak nie o europejskich frontyspisach chciałabym dziś opowiedzieć, a o japońskich... Kuchi-e, bo o nich mowa, to frontyspisy szczególne - składane na 2 lub 3 drzeworyty towarzyszące powieściom romantycznym lub magazynom wydawanym w okresie Meiji oraz Taisho.Wykonywane w technice drzeworytu (wielobarwnego nishiki-e lub litografii), po raz pierwszy pojawiły się jako wkładki w czasopiśmie "Bungei Kurabu", gdzie - ze względu na swoje rozmiary - były właśnie składane. Są uznawane za druki o wysokim standardzie (do tego stopnia, że podnosiły koszt produkcji książki o połowę, choć zdarzało się, że terminy i duży nakład wpływały na jakość druku).

Ikeda Tarukata, Kiyokata Kaburagi, Keischu Takeuchi, Shoso Mishima, Toshikata Mizumo, Kōgyō Terasaki, Takehisa Yumeji to tylko niektóre nazwiska artystów zajmujących się kuchi-e. Wśród artystów zajmujących się kuchi-e były również kobiety, jak np. Chigusa Kitani (studiowała w Kioto i w Stanach Zjednoczonych, w 1920 r. założyła szkołę artystyczną w Osace).

Na zdjęciu powyżej znajduje się frontyspis do książki "Sharing an umbrella (Ai ai gasa)" (autorstwa) Izumi Kyōka, aut. Ikeda Terukata (1883-1921), Ikeda Shōen (1886-1917), zdjęcia książki również tutaj:
https://artsofjapan.com/en/library/books/aiaigasa-1914
- Takeuchi Keishu, Man with bowler hat and umbrella and lady in kimono/ Bijin and Man with Umbrella
Widoczny w strojach męskich "western look" (garnitury w stylu zachodnim) często symbolizował m.in. urbanizację oraz materializm i korupcję.

Z kuchi-e wiąże się jeszcze jeden termin, który trzeba przypomnieć. To "bijin" - "piękna kobieta". Jej przedstawienia w sztuce ukiyo-e przełomu wieków określano mianem "bijin-ga" (znane w Japonii od XVII wieku). Okres 1914-1921 uznawany jest za złotą erę bijin kuchi-e.